Historia Koła Łowieckiego "Ryś Pruchnik"

ZARYS 66 LAT HISTORII KOŁA ŁOWIECKIEGO „RYŚ PRUCHNIK” 1955 – 2021

Historia powstania koła łowieckiego nierozerwalnie związana jest z historią reaktywowania działalności myśliwskiej w Polsce po II wojnie światowej. Tak więc koło łowieckie „RYŚ PRUCHNIK” swoimi korzeniami sięga do lat 1946-47.
W tamtych to latach łowiectwo na tych terenach działało na prawie Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dn. 3.XII.1927 roku, na podstawie którego rolnicy i leśnicy z okolic Pruchnika związani w jakiejś formie jeszcze przed II wojną światową z łowiectwem, będąc pod jego urokiem, wydzierżawią indywidualnie od Gromadzkich Rad Narodowych terytoria poszczególnych wsi koło Pruchnika, zazwyczaj tych w których mieszkali. Ich broń to bardzo często broń z okresu wojny. Dzierżawcy poszczególnych terenów zazwyczaj znają się, odwiedzają, mają wspólny temat, zaczynają się też wzajemnie zapraszać na polowania do „swoich” terenów. Tak właśnie powstaje zalążek koła łowieckiego. W dniu 29 października 1952 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wydaje dekret „o prawie łowieckim”  którym powołano do życia Polski Związek Łowiecki. W dniu 26 marca 1953 Minister Rolnictwa Bolesław Podedworny wydaje Zarządzenie w którym nadaje zrzeszeniu Polski Związek Łowiecki Statut w którym w § 5 jest mowa o tworzeniu kół łowieckich. Formalne powstanie koła wymusza dopiero to zarządzenie, niemniej jednak na Ziemi Pruchnickiej stan indywidualnej dzierżawy trwał jeszcze jakiś czas. Najprawdopodobniej koło łowieckie powstało gdzieś na przełomie 1954/55. Założycielami tego koła byli kol.kol.: Kondratko Władysław, Łuc Włodzimierz, Kruszelnicki Michał, Szpak Józef,  Pająk Jan  – rolnicy z Węgierki, Kotzian Stanisław -leśniczy z Woli Węgierskiej, Buksa Kazimierz i Buksa Józef rolnicy z Tuligłów, Broż Jerzy – pracownik Nadleśnictwa Pruchnik, Napora Filip - rolnik z Woli Rokietnickiej, Fudali Augustyn – rolnik ze Świebodnej, Bańcarz Józef – gajowy z Woli Rokietnickiej, Rząsa Tadeusz – rolnik z Jodłówki, Kucab Edward – leśniczy z Jodłówki, Konarowski Władysław – rolnik z Chorzowa i Gmyrek Adolf – rolnik z Rozborza Okrągłego i swoją pierwszą nazwę nosiło jako;  

Koło Łowieckie nr 31 Pruchnik – protoplasta obecnego koła. Nazwa koła występuje z przełomu lat 1954/55 aż do roku 1957 włącznie. Umownie przyjęto rok 1955 jako rok podjęcia formalnej dokumentowanej działalności koła, gdyż najstarszym pisanym dokumentem koła łowieckiego jest dokument  z 1955 roku, „Budżet i Zestawienie z wykonania budżetu za 1955 rok”. W tym czasie dzierżawiony jest jeden obwód łowiecki o powierzchni 7455 ha. Dzierżawa wynosiła 40 groszy od każdego hektara + 10% tzw. podatku od polowań. Koło liczyło 16 członków, a składka członkowska wynosiła 30 złotych miesięcznie. Przewodniczącym koła był kol. Władysław Kondratko, łowczym koła był kol. Józef Szpak, sekretarzem kol. Włodzimierz Łuc, skarbnikiem był kol. Michał Kruszelnicki.  

Charakterystyczne dla tamtego okresu było, że były bardzo niskie stany sarny, a na polach była ona rzadkością. Nie występował w łowisku bażant. Na polach niepodzielnie królował zając. Na polowania na zające obowiązkowo uczestniczył furman z wozem konnym zazwyczaj z tzw. „wozem drabiniastym” do transportu zajęcy, bo każdy myśliwy strzelał po kilkanaście zajęcy. W lesie była też obfitość jelenia i dzika, ale z uwagi, że członkowie koła posiadali zazwyczaj tylko strzelby, pozyskania zwierzyny grubej w tym czasie były niewielkie. Często spotykano chmary jeleni liczące po kilkadziesiąt sztuk. W tych latach gospodarka zwierzyna grubą leżała w gestii Nadleśnictw i tzw. „odstrzał” na nią myśliwi mogli wykupić w Nadleśnictwie. Koła zarządzały jedynie zwierzyna drobną. Ciekawostką tamtych czasów było to, że las w okolicy dzisiejszej kapliczki św. Huberta położony pomiędzy tzw. „prochownią” a „kamionką” myśliwi nazywali „dzikówką” gdyż była to gęstwina nie do przebycia i stale tam przebywało po kilkanaście do kilkadziesiąt dzików i często zdarzało się tak że polowania zbiorowe przy tym miocie trwały cały dzień bo trudno było ruszyć dziki by wyszły na linię myśliwych.  

Koło Łowieckie nr 1 Pruchnik – to następna nazwa koła występująca w latach 1958 –1959, która najprawdopodobniej wynikła na wskutek uporządkowania numeracji kół w województwie rzeszowskim. Poprzedni numer koła wynikał z kolejności zgłoszenia do rejestru kół, obecny wynika z numeracji kół w poszczególnych miejscowościach. W kole jest 20–stu myśliwych, a koło dzierżawi jeden obwód łowiecki o powierzchni 7455 ha. W obwodzie występuje łowisko „Cząstkowice” zasobne w kaczki, bo tam, tamtejszy PGR prowadzi na ponad 20 hektarach lustra wody hodowlę ryb. W okolicznych lasach koło Pruchnika, a w szczególności Węgierki występują pojedyncze rysie. W dn. 17 czerwca 1959 roku po wejściu w życie ustawy „o ochronie zwierząt łownych i prawie łowieckim” w kole jest ujednolicona dokumentacja do wymogów tej ustawy i przepisów wykonawczych.  

Koło Łowieckie „Ryś” w Węgierce – to trzecia z kolei nazwa koła przyjęta 15 stycznia 1960 roku przez Walne Zgromadzenie Członków. W nazwie przyjęto „Ryś” bo w okolicznych lasach występowały rysie a lokalizację koła przyjęto bo wszyscy członkowie zarządu koła mieszkali w Węgierce. Przyjęty też został do wymogów ustawy pierwszy statut koła, który podpisało 21 członków. Składka członkowska wynosiła 30 zł miesięcznie. Koło w dalszym ciągu dzierżawi jeden obwód łowiecki, który nosił numer 58  o powierzchni 7680 ha, w tym 1820 ha lasów. W 1965 roku zostają odnowione umowy dzierżawne na dalsze 10 lat i przy okazji wydzierżawiony zostaje kołu drugi obwód łowiecki o numerze 59 o pow.7180 ha. Obwód ten wcześniej była dzierżawiony przez KŁ „Lotnik” z Rzeszowa. Od tegoż roku koło posiada w dzierżawie łącznie 14680 ha przy 21 członkach. Na obu obwodach licznie występuje w lasach jeleń i dzik a na polach zając.  

Koło Łowieckie „Ryś” w Pruchniku – to kolejna czwarta nazwa koła, która funkcjonuje od 1 kwietnia 1970 roku. Wraz ze zmianą nazwy członkowie zaczęli intensywniej prowadzić gospodarkę łowiecko – hodowlaną, a nie pozyskiwanie saren przez szereg lat zaczęło owocować zwyżką stanów tego gatunku. W 1972 roku członkowie koła podejmują znamienną w skutkach uchwałę o introdukcji bażanta. Zasiedlania te przez kolejnych kilka lat były prowadzone z dobrowolnych dodatkowych składek członków bo ówcześni członkowie dobrowolnie opodatkowali się na zakup młodych bażantów. Zaowocowało to tym, że dziś, prawie we wszystkich łowiskach dzierżawionych obwodów występuje bażant. W roku 1975 zostają odnowione ponownie umowy dzierżawne na użytkowane dotychczas obwody łowieckie. Koło Łowieckie „Ryś” w Pruchniku wydzierżawia dalej te same dwa obwody na następne 10 lat. Łączna ich powierzchnia wynosi 14840 ha przy stanie 23 myśliwych co dawało średnią 645 ha na jednego myśliwego. Zostaje też zmieniona numeracja obwodów i tak nr 58 zmieniono na 49, a numer 59 zmieniono na 50. W maju 1977 roku członkowie koła podejmują uchwałę o odbudowie kapliczki św. Huberta w obwodzie 49, która została zniszczona w 1944 roku przez żołnierzy Armii Czerwonej stacjonujących w lasach w jej okolicy w drodze na Berlin. Zamysł ten został dopiero zmaterializowany w dwa lata później i po odbudowaniu jej w tajemnicy w dniu 3 .11. 1979 roku doszło do poświęcenia kapliczki podczas mszy polowej w święto hubertowskie. Od tego też czasu poprzez kolejne lata koło łowieckie wypracowało własną tradycję hubertowską, polegającą na tym , że każdy sezon polowań zbiorowych rozpoczyna się w obecności tejże kapliczki i tam też młodzi nemrodzi podczas uroczystej odprawy składają ślubowanie myśliwskie.  

Rota ślubowania: Przystępując do grona polskich myśliwych ślubuję uroczyście, przestrzegać sumiennie praw łowieckich,  postępować zgodnie z zasadami etyki łowieckiej, zachowywać tradycje polskiego łowiectwa,  chronić przyrodę ojczystą,  dbać o dobre imię łowiectwa i godność polskiego myśliwego."  

Intensywność prowadzonej gospodarki łowieckiej i ekspansywność myśliwych naszego koła zaowocowały tym, że koło nasze zaczęło być dostrzegane na arenie wojewódzkiej. A oto niektóre przykłady:  

• obsadzenie drogi leśnej (2 km) w obw. 49 kasztanami oraz udział koła w sadzeniu lasu i grodzeniu młodych upraw leśnych,
• sprowadzenie do koła „topinamburu” – założenie przed laty poletka matecznego skąd następnie obsadzono wszystkie poletka żerowe na terenie lasów,
• podjęcie walki przez członków koła z kłusownictwem co doprowadziło do odebrania 23 jednostek nielegalnej broni palnej od mieszkańców wsi Rokietnica i Wola Rokietnicka
• dodatkowe źródło dochodu dla koła przez organizację 3 zabaw tanecznych w okolicznych sołectwach, gdzie zysk z tych zabaw został przeznaczony na zakup młodych bażantów i wypłatę szkód łowieckich wyrządzonych przez zwierzynę rolnikom
• budowa trzech magazynów pasz w łowiskach leśnych, na karmę okopowe i koniczynę dla zwierzyny na zimowe dokarmianie; • likwidacja dzikiego wysypiska śmieci w okolicy Roźwienicy na tamtejszych nieużytkach i zasadzenie tam ponad 7 ha lasu;
• współ organizacja z innym kołem wystawy łowieckiej w Pruchniku z okazji Wojewódzkich Dożynek „Pruchnik 1988”;  

• wysłanie eksponatów na Międzynarodową Wystawę Łowiecką z okazji 70 – cio lecia PZŁ i Kongresu CIC w Krakowie 5 sztuk parostków sarny rogacza, gdzie zdobyły one 5 medali w tym jeden złoty, trzy srebrne i jeden brązowy.
• wystawienie 6 sztuk parostków, oręż dzika i skórę łaciatego dzika, jako eksponatów  na wojewódzkiej wystawie łowieckiej w Przemyślu w klubie garnizonowym z okazji 70–lecia PZŁ oraz organizacja z dwoma innymi kołami łowieckimi plenerowych wystaw łowieckich: podczas Festynu Rodzinnego na stadionie w Roźwienicy i podczas Jarmarku Smaków Ziemi Jarosławskiej na Rynku w Jarosławiu.
• zakup na własność koła 0,18 ha parceli budowlanej w 1984 roku w Woli Węgierskiej i wybudowanie na niej domku myśliwskiego z tzw. „grzybkiem”  i samodzielną piwnicą w zboczu góry, oraz utwardzonym placem parkingowym na 30 samochodów.  

• działalność członków koła w różnych organach PZŁ w Przemyślu szczebla wojewódzkiego i później okręgowego od 1990 do chwili obecnej i tak:  

- jako z-ca członka Wojewódzkiej Rady Łowieckiej w Przemyślu w latach 1990-1995
- jako członka Kolegium Redakcyjnego„Łowca Galicyjskiego” w latach 1994 – 2004
- jako Wojewódzkiego Rzecznika Dyscyplinarnego PZŁ w Przemyślu w latach 1995-2000
- jako członka wojewódzkiej komisji kynologicznej WRŁ w Przemyślu w latach 1995-2000
- jako członka wojewódzkiej komisji strzeleckiej w Przemyślu w latach 1995 – 2000
- jako z-ca Okręgowego Rzecznika Dyscyplinarnego PZŁ w Przemyślu w 2000 – 2005
- jako członka Okręgowej Rady Łowieckiej w Przemyślu w latach 2000 - 2005
- jako członka komisji strzeleckiej ORŁ w Przemyślu w  2000 - 2005 - jako członka Okręgowej Rady Łowieckiej w Przemyślu w latach 2005 - 2015
- jako sędziego Okręgowego Sądu Łowieckiego w Przemyślu w latach 2000 - 2014
- jako sędziego Okręgowego Sądu Łowieckiego w Przemyślu w latach 2005 – 2021 i nadal  

• cykl publikacji prasowych o działalności koła i jego członków w „Łowcu Galicyjskim”
• zdobycie w 2009 roku przez członka koła Mistrza Polski i Pucharu Polski w sportowym strzelectwie Myśliwskim w klasie powszechnej.
• współorganizacja cyklicznych od 2005r przez 7 lat imprez jeździecko – myśliwskich bezkrwawych łowów tzw. „bieg św. Huberta” i „pogoń za lisem” w stadninie koni huculskich „Swoboda” w Hawłowicach.  

W dniu 26 kwietnia 1998 roku Walne Zgromadzenie Członków Koła dostosowując uchwały koła do przepisów statutu PZŁ obowiązującego od 1.01.2000 uchwaliło nowy tzw. ramowy „Statut koła łowieckiego” zmieniając przy tej okazji nazwę koła na: Koło Łowieckie „RYŚ” Pruchnik z siedzibą w Woli Węgierskiej. Zmiana ta polega na tym, że do nazwy koła dopisano Wolę Węgierską  uznając, że dom myśliwski jest siedzibę koła, a adresem do korespondencji będzie adres aktualnego przewodniczącego zarządu koła.  

• odznaczenie koła w dniu 5.01.2000 r. przez Kolegium Odznaczeń Łowieckich w Warszawie „Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej”
• ufundowanie i przekazanie kołu łowieckiemu „Ryś Pruchnik” sztandaru z okazji 45-cio lecia działalności w dniu 4 czerwca 2000 roku oraz odznaczenie tegoż sztandaru w/w Złotym Medalem Zasługi łowieckiej         

• zdobycie przez członka koła na różnych strzelnicach w kraju Złotego Wawrzynu Strzeleckiego w latach 2010, 2011, 2012 i Srebrnego Wawrzynu Strzeleckiego w latach 2013.

W dniu 30 kwietnia 2006 Walne Zgromadzenie członków koła swoją uchwałą - scaliło nazwę koła na:
Koło Łowieckie „Ryś Pruchnik” z siedzibą w Woli Węgierskiej nr 74a.

W dniu 23.01.2015r podczas corocznego spotkania Okręgowej Rady Łowieckiej, Zarządu Okręgowego, przedstawicieli wszystkich kół łowieckich działających na terenie okręgu przemyskiego, posłów do sejmu Rzeczpospolitej Polskiej i władz administracyjnych i samorządowych województwa podkarpackiego podsumowującej 2014 r, Koło Łowieckie „Ryś Pruchnik zostało uznane za najlepiej działające koło w 2014 w Okręgu przemyskim PZŁ, w dowód czego został wręczony przedstawicielom koła puchar i dyplom z wpisem „Za właściwą organizację zadań ustawowych i statutowych oraz prowadzenie wzorowej gospodarki łowieckiej w 2014 r. 

W dniu 27.05.2015 roku Kapituła Odznaczeń Łowieckich w Warszawie nadała Kołu Łowieckiemu „RYŚ PRUCHNIK” najwyższe odznaczenie łowieckie ZŁOM.

Uroczystego o wręczenia ZŁOMU i dekoracji nim sztandaru koła dokonano w dniu 14.11.2015 roku podczas oficjalnej uroczystości związanej z 60-cio leciem koła.
W tym dniu wręczono też kol. Janowi Pająk jedynemu żyjącemu w tym czasie członkowi założycielowi koła  ozdobny pamiątkowy myśliwski KORDELAS z GŁOWĄ ORŁA  ufundowany w dowód wdzięczności przez członków koła.  

W uznaniu zasług w rozwój łowiectwa i przyrody na przestrzeni 66 lat działalności koła, myśliwi członkowie koła łowieckiego „Ryś Pruchnik” byli wyróżniani odznaczeniami łowieckimi i tak:

• czterech członków posiada najwyższe odznaczenie łowieckie ZŁOM
• jeden członek posiada odznaczenie MEDAL św. HUBERTA
• dziewięciu  członków koła posiada ZŁOTY MEDAL ZASŁUGI ŁOWIECKIEJ
• dziesięciu członków koła posiada SREBRNY MEDAL ZASŁUGI ŁOWIECKIE
• dwudziestu sześciu członków posiada BRĄZOWY MEDAL ZASŁUGI ŁOWIECKIEJ
• trzydziestu dziewięciu członków posiada regionalne medale ZASŁUGI ŁOWIECKIEJ  

Z uwagi na duży spadek populacji zająca od 2000 r. w naszym kole zaprzestano polować na ten gatunek zwierzyny drobnej na polowaniach zbiorowych bo tylko takie były dozwolone, ale intensywnie prowadzona gospodarka łowiecka przez koło zwłaszcza w ostatnim 25-cioleciu doprowadziła do dynamicznego rozwoju stanów zwierzyny grubej co najlepiej uwidacznia się poglądowo  w przedstawionym zestawieniu w wybranych latach:  

Zobacz zestawienie

Wraz z rozwojem rolnictwa w kierunku wielu hektarowych upraw kukurydzy na naszych obwodach w ostatnich kilku latach, a tym samym powstałą bardzo dobrą bazą żerową, nastąpił gwałtowny wzrost populacji dzika, a tym samym wzrost wypłacanych odszkodowań co rujnuje finanse koła. Zapobiegając temu, wprowadzono w kole wiosenne i jesienne dyżury na polach z uprawą kukurydzy mające na celu ograniczenie szkód łowieckich.  

Obecnie wg stanu na dzień 1.04.2011 koło dzierżawi 2 obwody łowieckie o łącznej powierzchni 10 385 ha w tym lasy 3073 ha,: nr 130 PR  (wcześniejsze jego numeracje 59PR i 50PR) dzierżawiony nieprzerwanie od 1965 roku o  powierzchni 4440 ha w tym 1324 lasów i obwód nr 131 PR  (wcześniejsze jego numeracje 58PR i 49PR) dzierżawiony nieprzerwanie od 1955 roku o  powierzchni 5945ha w tym 1749 lasów. Umowy dzierżawne są przedłużone do 31.03.2022 roku. W obu obwodach nie było i nie ma ognisk Afrykańskiego Pomoru Świń (ASF). W kole przestrzegane są stosowne procedury po odstrzale dzików (transport, patroszenie oraz przechowywanie) i w tym celu od 2020 koło wyposażone jest w chłodnę do przechowywania tusz dzików.  

Stan członków koła łowieckiego „Ryś Pruchnik” na dzień 1 kwietnia 2021 wynosi 55 myśliwych i 2 kandydatów. Średnio na jednego myśliwego przypada około 190 ha obwodu. Uprawnienia selekcjonerskie posiada 31 myśliwych. Na terenie dzierżawionych obwodów zamieszkuje 35 myśliwych.

Myśliwi – śp. członkowie koła, którzy w 66-ciu leciu odeszli do krainy wiecznych łowów. Cześć ich pamięci. Niech im Knieja wiecznie szumi nad ich mogiłami. Są to: